Gazlı Söndürme Sistemleri
Gazlı söndürme sistemleri suyun kullanımının mümkün olmadığı ve hızlı söndürme yapılması gereken bölgelerde tercih edilirler. Uygulama prensibi olarak iki çeşiti vardır hacimsel uygulama ve yerel uygulama. Hacimsel uygulamada gaz konsantrasyonu bir oda hacmi içerisinde sağlanır bu yolla oda içerisindeki yangın söndürülür.
Yerel uygulama ise hacimsel bütünlüğün sağlanamadığı tehlike bölgelerine uygulanır bu tip sistemlerde hacimsel uygumaya nazaran daha fazla gaz daha kısa sürede bölgeye tatbik edilir ve söndürme için gerekli olan konsantransyona ulaşılır. Gazlı söndürme sistemleri kullandıkları gaz türleri bakımından temelde üçe ayrılırlar.
Yüksek ve düşük düşük basınçlı Co2 gazlı söndürme sistemleri(yerel uygulama veya hacimsel bütünlüğü olan bölgeler için)
Co2 gazlı söndürme sistemleri söndürme performansı bakımından diğer gazlı söndürme sistemlerinden daha iyidir. Co2 gazı hızlı söndürme etkisini oksijeni kesme ve yangınını soğutma yeteneğine borçludur. Co2 gazı atmosferde bulunan çevreye zararsız bir gazdır ayrıca Co2 uygulandığı bölgede kir bırakmayan elektriksel olarak iletken olmayan bir madde olduğu için birçok yangın tipinde tercih edilmektedir. Co2 gazı kolay temin edilebilmesi ve ucuz olması sebebi ile ekonomik bakımdan da avantajlıdır. Düşük basınçlı Co2 sistemleri yüksek basınçlı Co2 sistemlerine nazaran daha fazla Co2 gazına ihtiyaç duyulan bölgelerde kullanılırlar. Co2 gazlı söndürme sistemlerinde söndürme bölgesinde insanların bulunması hayati tehlikelere sebep olabilir, bu tip sistemlerin tasarımlarında insanların bölgeyi gaz boşalmasından önce terk ettiklerinden emin olmak gerekir.
Temiz gazlı söndürme sistemleri
Temiz gazlı söndürme sistemleri doğaya zararlı olmadıkları gibi kullanım konsatrasyonlarına bağlı olarak söndürme yaparken insanların söndürme bölgesinde de yanlışlıkla bulunması hayati tehlikelere yol açmamaktadır.
Bir çok çeşidi olan temiz gazlı söndürme sistemlerinin kendi aralarında diğer sistemlere nazaran avantajları ve dezavantajları vardır.
Genel olarak bakılacak olursa diğer gazlı söndürme sistemlerine nazaran ilk kurulum ve yeniden dolum maliyetleri yüksektir.
Inert gazlı söndürme sistemleri
Inert gazlı söndürme sistemleri söndürücü madde olarak havada bulunan gazları kullanır. Yangın çıkan bölgedeki havayı inert ederek normal şartlarda %21 olan oksijen oranını %12 den yüksek kalmak koşulu ile baskılar, bunu odaya azot, nitrojen gibi gazları basarak temin ederler. %12 oksijen bulunan havada insan nefes alabilmesine rağmen yangın oksijen yetersizliği sebebi ile söner.
Inert gazlı söndürme sistemleri kurulum maliyetleri bakımından yüksek olmasının yanında yeniden dolum maliyetleri düşük ve yeniden dolum kolaydır.
Duman Kontrol Sistemleri
Duman atım klapeleri, Duman perdeleri, Jet fanlar, Duman egsoz fanları. Yangın anında yaşanan ölümlerin %80’ e yakın bölümünün sebebi dumandan boğulmadır. Dumana maruz kalan insanın yön duygusunu kaybetmesi için 4 dakika yeterlidir. Ciddi beyin hasarı 8 dakika dumana maruz kalındığında kaçınılmaz olur. Bunların yanında duman kontrolü yangına müdahaleyi kolaylaştırır zira yoğun dumanlı bölgede yangının kaynağının tespiti çok zordur. Tam olarak yanmamış gazlar tavanda gruplaşarak yeterli ısıya ulaştıklarında tekrar alev ve tavanda adeta yüzerek yangını komşu mahallere iletirler.
Duman atım sistemleri yanmamış gazları bina dışına atarak tekrar parlamayı önler ve yangın hasarını önemli ölçüde düşürür.
Yangın Algılama ve İhbar Sistemleri
Yangın algılama ve ihbar sistemleri yangından korunum sistemlerinin önemli bir ayağıdır. Yangın algılama ve ihbar sistemleri saha elemanlarından (dedektörler, butonlar, sirenler, flaşörler, modüller…vs) ve kontrol ünitelerden oluşurlar. Yangının erken tespit edilmesi, otomatik müdahale sistemlerinin tetiklenmesi, insanların yönlendirilmesi, duman damperlerinin, klapelerin aktive edilmesi ve normal şartlarda sistemin kullanıma hazır olup olmadığının sürekli denetlenmesi yangın ihbar ve kontrol sistemleri üzerinden yapılır.
Geleneksel yangın algılama ve ihbar sistemleri
Geleneksel yangın ihbar sistemleri basit, ucuz ve işletmesi kolaydır. Bu tip sistemlerde dedektörler sadece yangın ve arıza bilgilerini kontak vererek kontrol paneline bildirirler. Kontrol paneli bu tip sistemlerde dedektörlerden ziyade algılama zon hatlarını izler, hat üzerindeki herhangi bir detektörden alarm bilgisi alınması dedektörün bulunduğu hattan yangın bilgisi olarak panele gelir. Küçük boyutlu sistemler için kullanışlı fakat büyük sistemler için hantal ve kullanışsızdırlar.
Alev dedektörleri (UV,IR,UV+IR)
Alev dedektörleri yangının çıkardığı duman ve ısı gibi oluşumların gözlenmesinin mümkün olmadığı koşullarda ve yangına hızlı tepki verilmesi gereken durumlarda kullanılabilmektedir.
Alev dedektörleri tıpkı insan gözünün alevi algılamasına benzer, görsel olarak alevi tespit edebilmektedir. Alev dedektörleri farklı yangın türleri için farklı performans değerleri gösterebilmekte yanlış kriterlerde seçim yapılması durumunda hatalı yangın ihbarları yapabilmektedirler.
Gaz algılama sistemleri(Katalitik sensörlü, IR sensörlü)
Gaz algılama sistemleri yangın önleyici algılama sistemleridir zira yangın oluşmadan tehlikeli ortamın oluştuğunu ve herhangi bir ateşleyicinin yangına yol açabileceğinin ihbarını yaparlar. Ayrıca toksik gazların algılanmasında da kullanılırlar, kimi zaman insanın fark edemeyeceği zararlı gazların ortamda bulunduğunu ihbar ederek hayat kurtarırlar.
Gaz dedektörlerinin seçimi ve sistem tasarımı algılama yapılacak gazın fiziksel özelliklerinin bilinmesi ile mümkündür.
Adresli yangın algılama ve ihbar sistemleri
Adresli yangın ihbar sistemleri çok çeşitlilik gösterebilmektedir. Temelde her dedektör panel ile bağımsız olarak haberleşebildiği için yangının noktasal olarak tespit edilmesi bu tip sistemlerin tümünde mümkündür. Bu tip sistemler aynı zamanda büyük işletmelerde loop kablolama yapısı sayesinde genişlemeye uygun ve kurulumu ucuz olabilmektedir.
Adresli algılama panelleri kendilerine has programlar ile yapılandırılmakta yeni dedekrör eklenmesi zonlama oluşturulması ancak bu programın kullanılması ile mümkün olabilmektedir. Adresli yangın algılama ve ihbar sistemleri büyük işletmeler, oteller, endüstriyel binalarda vazgeçilmezdir.
Hava örneklemeli duman dedektörleri, spot tip duman dedektörleri(ionizasyon, foto elektrik, lazer, bimetal ve kombine hücreli),kablo tipi sıcaklık dedektörleri, ışın tipi duman dedektörleri, kanal tipi duman dedektörleri, kıvılcım dedektörleri
Yangının algılanmasında birçok tipte dedektör kullanılabilmektedir. Bölgenin özelliklerine ve muhtemel yangının tipine göre dedektör seçimi yapılmalıdır. Örnek olarak oto parklarda duman dedektörlerinin kullanılması yerine ısı dedektörlerinin kullanılması daha uygun olacaktır.
Kullanım alanlarının çeşitliliği ve yangın tiplerinin zenginliği birçok farklı dedektörün icat edilmesine ve kullanılmasına olanak sağlamıştır.
İhbar sistemi elemanlar, ex-proof ve geleneksel(Sirenler, butonlar,flaşörler)
Yangın ihbar sistemleri yerleşimi ve tasarımı yapılırken, cihazların kullanılacağı bölge iyi etüd edilmelidir, ses seviyesi yüksek olan bir ortamda standart siren kullanmanın yanlış olacağı gibi exproof bir bölgede standart ihbar ekipmanının kullanılması büyük tehlikelere yol açabilmektedir.
